Điện Kiến Trung – Vẻ đẹp kiến trúc cổ nơi Kinh thành Huế
Đến với Huế, ta đến với những lăng, tẩm, đền, đài, những cung điện cổ từng vang bóng một thời của cố đô Việt Nam. Giờ đây, Huế khoác lên mình vẻ trầm mặc, yên ả, nhưng luôn khiến người ta quyến luyến không rời. Và Điện Kiến Trung (hay lầu Kiến Trung) được mệnh danh là cung điện đẹp nhất đại nội Huế, là một trong những di tích lịch sử quan trọng trong quần thể di tích Kinh thành Huế.
Điện Kiến Trung (chữ Nho: 建中) là một cung điện của nhà Nguyễn trong Tử Cấm thành (Huế) được vua Khải Định cho xây vào năm 1921-1923 cùng thời gian với việc xây lăng để làm nơi sinh hoạt của vua trong hoàng cung. Đây cũng là nơi ở của hai vị vua cuối cùng triều Nguyễn: vua Khải Định và vua Bảo Đại.
Nằm trên mảnh đất sau cuối của Tử Cấm thành, thuộc trục thần đạo, ngay phía sau cung Khôn Thái. Dưới thời vua Minh Mạng, nơi đây có một công trình mang tên là lầu Minh Viễn (chữ Hán: 明遠樓; tồn tại từ 1827-1876). Đến thời vua Duy Tân, công trình được cải tạo và mang tên lầu Du Cửu (1913-1916). Năm 1921, điện được vua Khải Định xây lại mới và gọi là điện Kiến Trung. Đây cũng là nơi vua Khải Định băng hà vào ngày 6 tháng 11 năm 1925.
Tiếp đó, vua Bảo Đại cùng vợ là Nam Phương Hoàng hậu cùng sinh sống tại đây. Đặc biệt, điện Kiến Trung cũng chính là nơi chứng kiến cuộc tiếp xúc đầu tiên của vua Bảo Đại với phái đoàn Chính phủ lâm thời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, họp bàn về việc thoái vị, đặt dấu chấm hết cho chế độ phong kiến ngàn năm dài đằng đẵng, mở ra thời kỳ đất nước độc lập, tự do.
Tuy nhiên, vào tháng Chạp năm 1946, quân Việt Minh thực hiện chiến lược tiêu thổ kháng chiến, tiến hành phá hủy hoàn toàn điện Kiến Trung. Kinh thành Huế bị đốt, khu vực điện chỉ còn lại nền móng của điện và hàng lan can.
Từ năm 2013, Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế đã khởi động dự án phục hồi điện Kiến Trung, với sự hợp tác của nhiều nhà nghiên cứu về lịch sử, văn hóa và mỹ thuật Huế và sự tham gia của Phân viện khoa học công nghệ xây dựng Miền Trung.
Sau hơn 70 năm tồn tại dưới hình hài của một phế tích, vào dịp Tết Giáp Thìn 2024, điện Kiến Trung đã được trùng tu và trả lại dáng vẻ bề thế, nguy nga vốn có, tiếp tục sứ mệnh “chứng nhân lịch sử”, kể những câu chuyện nội cung nhà Nguyễn.
Kiểu thức của điện Kiến Trung là sự kết hợp hài hoà giữa phong cách châu Âu: kiến trúc Pháp, kiến trúc Phục hưng Ý, cùng kiến trúc cổ Việt Nam. Phía tiền điện được trang trí bằng những mảnh gốm sứ nhiều màu.
Trước điện là vườn thượng uyển, gồm ba cầu thang đắp rồng dẫn lối lên thềm điện Kiến Trung. Tầng chính gồm 13 cửa hiên: gian giữa 5 cửa, hai gian bên cạnh mỗi gian 3 cửa, và 2 cửa nhô hẳn ra ngoài ở hai bên góc điện. Gác trên có kiến trúc tương tự tầng chính. Trên cùng là hàng mái ngói có lan can trang trí mang đậm nét kiến trúc Việt Nam đặc trưng.
Nguồn + ảnh: Sưu tầm